11 januari jongstleden heeft de Vlaamse psycholoog Kaat Bollen ervoor gekozen haar titel in te leveren nadat ze kritiek kreeg op enkele van haar ‘sexy foto’s’ op haar Instagramprofiel en haar openheid over haar eigen seksualiteit. Bloot: de medische wereld houdt er niet van! Het is namelijk niet de eerste, en waarschijnlijk ook niet de laatste keer, dat mensen uit een bepaalde beroepsgroep in de problemen komen door gedrag en kledingkeuzes die in andere beroepen geen enkel punt zijn. Waarom mogen sommige mensen vanwege hun vak niet 100% zichzelf zijn?
Kaat Bollen?
Kaat Bollen (35) is een Vlaamse psycholoog, seksuoloog en relatietherapeut die op social media regelmatig foto’s deelt van haar gezin en vrienden maar zo nu en dan ook weleens een foto met wat meer bloot. Daarnaast heeft ze ooit een pornofilm gemaakt en presenteerde ze de burlesqueshow van Kama Burlesque.
Voor een collega van Bollen was dit genoeg reden om een klacht in te dienen bij Psychologencommissie. Haar (online) gedrag zou de geloofwaardigheid van het vak aantasten. De commissie was het hiermee eens en velde het oordeel dat Bollen zich “te allen tijde bewust moet zijn van haar profilering en waardigheid.” Dit omdat er anders het risico is op ‘imagoschade van het beroep’.
Inleveren titel
Naar aanleiding hiervan heeft Bollen haar titel opgegeven. “Als psycholoog zijn anno 2021 inhoudt dat ik niet mijzelf mag zijn (zelfs niet in mijn privéleven, want daar gaat dit over!) dan ben ik liever geen psycholoog”.
“Ik kan er niet bij. Waarom is sexy en/of vrouwelijk niet waardig? En sinds wanneer oordelen wij psychologen over de waardigheid van anderen? Moeten wij niet juist een open vizier hebben én authenticiteit aanmoedigen?” Aldus Bollen op Instagram.
“Sinds wanneer moeten we als psychologen waardiger zijn dan anderen? Zijn we dan niet net mensen die er voor andere mensen proberen te zijn? Zit onze kracht als psycholoog niet net in het mens zijn en de ontmoeting tussen twee mensen?”
Fascistisch kledingbeeld
Het is niet de eerste keer dat professionals uit de gezondheidszorg in opspraak komen door hun gedrag en kleding op social media. Uit een ‘onderzoek’ uit 2020 zou blijken dat artsen die regelmatig bikinifoto’s plaatsen op social media, minder ‘professioneel’ zijn. Hun foto’s zouden de keuze van potentiële patiënten beïnvloeden (De Telegraaf, 2020).
Als reactie daarop begonnen vrouwelijke artsen massaal foto’s van zichzelf in bikini te posten onder de hashtag #MedBikini . Het onderzoek waar het allemaal om ging bleek later te zijn gedaan door drie mannen die nepaccounts hadden aangemaakt. Dit om deelnemers te bespioneren (Willemsen, 2020).
Fascistisch seksebeeld
Opvallend bij deze voorbeelden is dat het allemaal kritiek op vrouwelijke professionals betreft. Ophef over mannelijke professionals die schaars geklede foto’s op social media posten zijn ver te zoeken. De hashtagbeweging van vrouwelijk collega’s uit de medische wereld, de reactie van Kaat Bollen en de bijval die zij krijgt op sociale media, tonen aan dat het beeld van mensen zoals die van de Psychologencommissie niet rijmt met het beeld dat artsen en zorgprofessionals zelf hebben of willen kweken.
In het geval van Bollen valt het op dat de commissie spreekt van mogelijke ‘imagoschade van het beroep’. Je kunt je afvragen in hoeverre ze daadwerkelijk een steekproef hebben gehouden om te onderzoeken of men er ook écht zo over denkt. Niet dat dat nodig was geweest want de bijval die Bollen krijgt toont al wel aan hoever de commissie van de werkelijkheid verwijderd is.
In het geval van de bikini-dragende artsen gebeurt iets soortgelijks. De mannen achter het onderzoek achtten te concluderen dat de foto’s de keuze van patiënten kunnen beïnvloeden over welke arts ze kiezen. Maar waarom zou de onderzoekers dat iets kunnen schelen? Mogen de vrouwelijke artsen zélf niet bepalen of ze een goede klik hebben met een potentieel nieuwe patiënt voor hun praktijk?
Bij een intake kijken of er een goede klik is tussen arts en patiënt is altijd wijs voor het aangaan van een vertrouwensband. Zou jij als arts een patiënt willen die bij voorbaat al kritiek op jou heeft nadat hij/zij jouw bikinifoto’s op jouw Instagramprofiel heeft bekeken? Zou jij als patiënt een arts willen die dergelijke foto’s al dan niet op social media plaatst. De transparantie lijkt in ieder geval voor een eerlijk referentiekader te zorgen. Op basis hiervan kunnen beide partijen een vrije keuze maken.
Fascistische kledij?
In sommige gevallen is het natuurlijk verstandig om na te denken over welke kleding je draagt. Vooral als je een voorbeeldfunctie hebt. Zo zijn er geen officiële kledingvoorschriften voor docenten, maar elke school is een kleine maatschappij in de grotere overkoepelende. Docenten spreken elkaar in de praktijk snel aan op kleding en vaak loopt het vanzelf los (Out, 2017). Het voelt ook logisch dat je als docent geen onverzorgde kleding draagt of T-shirts met provocerende afbeeldingen en/of teksten. Het verschil is echter dat deze kleding tijdens het werk wordt gedragen. Dat geldt, naar ik aanneem, niet voor de bikini’s van de medische wereld.
Fascistisch egoïsme
Uit de reden van de Psychologencommissie om Bollen kritiek te geven reist het vermoeden dat het hun om hun eigen imago gaat. Ze zijn bang dat hún vak en hún imago geschaad wordt. Hoe patiënten en cliënten graag hun zorgprofessional zien of willen zien, kan ze klaarblijkelijk weinig schelen. Dit geldt ook voor de mannen achter het bikini-onderzoek. De vrijheid om jezelf als individu en als professional naar eigen wens te presenteren naar de buitenwereld en zo voor jezelf een cliënteel op te bouwen dat bij jou past, ontgaat ze klaarblijkelijk volledig.
Is het daarnaast, vooral als seksuoloog, niet juist gewenst om over zoveel seksuele vrijheid (waaronder in kleding) te beschikken? Het kan bijna niet anders dat Bollen en andere professionals weleens patiënten krijgen die moeite hebben met dat deel van hunzelf. Zijn deze professionals met hun innerlijke vrijheid dan niet juist een prachtig rolmodel voor degenen die daar zelf mee worstelen?
Zowel een lesje ethiek als een lesje personal branding lijkt de commissie goed te kunnen gebruiken. Maar voordat zij die lessen hebben genomen zijn we wel even verder. In de tussentijd kun je jezelf afvragen: wie zou ik liever als zorgprofessional willen? Een vrije geest zoals Bollen of een meer traditionele geest zoals die van die commissie? Welke je ook liever hebt: je hebt in ieder geval de keuze. En die moet er ook blijven.
