Vraag jezelf eens: wanneer heb ik me voor het laatst echt verveeld? En met vervelen bedoelen we dan ook echt vervelen. Wanneer je je als kind verveelde, vertelde je moeder je dat je buiten moest gaan spelen en je vriendjes en vriendinnetjes op moest zoeken. Met alle digitale mogelijkheden van vandaag de dag lijken we ons nooit meer te hoeven vervelen. Alhoewel dit in de eerste instantie klinkt als iets positiefs, kun je je afvragen: is het eigenlijk wel zo erg om je soms te vervelen?
Het nut van verveling
Cabaretier Hans Sibbel, beter bekend als Lebbis, merkt in zijn programma Branding (2011) op dat verveling iets positiefs is. Volgens hem is vervelen een manier om ideeën te laten rijpen en ontwikkelen. In een artikel van Hannah Achterbosch, redacteur voor Filosofie Magazine (2016), lijkt zij hetzelfde erover te denken.
De Rotterdamse filosoof Awee Prins promoveerde zelfs op het onderwerp. In zijn boek ‘Uit verveling’ ziet Prins verveling terug in zo’n beetje elke periode van onze westerse samenleving. Hij stelt dat verveling nooit leuk is. Iets waar we het waarschijnlijk wel over eens kunnen zijn met z’n allen. Maar waarom en wanneer vervelen we ons dan? Prins merkt op dat verveling vaak de mensen treft met wie het goed gaat. Met iemand met intens liefdesverdriet gaat het dan misschien slecht op dat moment maar hij verveelt zich niet (Prins, 2007).
“Het ene beeldscherm wordt voor het andere ingeruild en zo houden onszelf altijd wel bezig.”
Verveling als goed teken
Verveling lijkt hiermee een teken te zijn dat het goed gaat met iemand. Terugkoppelend naar Hans Sibbel lijkt het logisch te zijn dat inderdaad mensen waarmee het goed gaat, de innerlijke rust en vrijheid hebben om ideeën te laten rijpen. Als jij het druk hebt en je hoofd vol zit met zorgen, heb je immers weinig ruimte hiervoor. Anno 2020, op z’n zachtst gezegd een ‘bewogen jaar’ te noemen, lijkt er meer dan genoeg ruimte te zijn voor verveling. Dit betekent vrijgekomen tijd voor bezinning, ideeën, filosofie en creativiteit.
Tijdsbesteding
Maar gunnen wij onszelf deze tijd wel? We kijken massaal Netflix en tussen de afleveringen door kijken we even snel op onze telefoon of er nog iets gebeurd is. Zitten we samen op een terrasje en gaat één van de twee naar het toilet, pakt de ander linea recta de telefoon erbij. Het ene beeldscherm wordt voor het andere ingeruild en zo houden onszelf altijd wel bezig. Je kunt je afvragen of je je wel kunt vervelen met al die technologie binnen handbereik. En als je je inderdaad kunt vervelen met een smartphone in je hand, pluk je dan wel de vruchten van de anders zo nuttige verveling? Want er is maar één ding erger dan verveling en dat is nutteloze verveling.
De ‘vervelingswetenschap’
Wijnand van Tilburg van de Universiteit van Essex doet onderzoek naar verveling. Uit zijn eerste resultaten komen interessante punten naar voren. Twee grote voordelen van verveling zijn:
- het opkomen van creativiteit,
- totstandkoming van nostalgische gevoelens die leiden tot een gevoel van zinvolheid.
De opgekomen creativiteit kan leiden tot nieuwe hobby’s. Deze hobby’s kunnen een gevolg zijn van verveling of een manier zijn om verveling te voorkomen. Vooral Hobby’s zijn goed voor de gezondheid en voor de verbreding van de horizon, aldus psycholoog Saskia de Bel. Hoezeer we in staat zijn tot het creëren van nieuwe hobby’s en onszelf te vermaken, is gedeeltelijk natuurlijk aangelegd. Mensen die van nature meer introvert zijn zijn hier in het voordeel omdat ze beter weten hoe ze zichzelf moeten vermaken. Dit waar extraverte mensen juist anderen nodig hebben om zich te vermaken. Daarnaast speelt ook opvoeding hier een rol. In hoeverre moest jij je als kind zelf vermaken en in hoeverre werd het vermaak voor jou geproduceerd (Trouw, 2020)?
Gemiste kans
Hoe nuttig verveling voor je is, lijkt dus samen te hangen met hoe introvert je bent en in hoeverre je als kind ‘verwend’ bent. De term ‘zelfredzaamheid’ komt hierbij snel naar boven. Nu is er vooralsnog weinig te vinden over het verband tussen smartphones en verveling maar het lijkt niet heel onwaarschijnlijk dat het erbij pakken van de smartphone (of een ander beeldscherm) een middel is om de dreigende verveling tegen te gaan. Ook zal een introvert persoon, die als kind dikwijls zichzelf moest vermaken, wellicht sneller overstappen op ‘oude’ hobby’s dan een extravert iemand die zich afhankelijker op zal stellen en eerder vrienden en vriendinnen nodig heeft. Dat is jammer want, afhankelijk van hoe interessant de vriendenkring is, loop je hiermee een mooie kans tot zelfontplooiing mis.
De kunst van nuttige verveling
Lebbis leek in Branding dus gelijk te hebben: verveling is niet erg. Wees dus niet bang ervoor. Het is alleen wel belangrijk de verveling nuttig te besteden. De beste manier om dat te doen is om alle mogelijke manieren om de verveling tegen te gaan weg te nemen. Berg je smartphone op. Desnoods op achter slot en grendel en ga een stuk wandelen. Laat tijdens de wandeling je gedachten de vrije loop en gun jezelf die zelfontplooiing. Wat wil je het liefst? Wat zou je graag nog willen doen? Wie wil je zijn? Neem eventueel pen en papier mee en noteer je ideeën. Herhaal dit ritueel eventueel meerdere keren mocht het nodig zijn.
Dat je jezelf deze tijd überhaupt kunt geven, is een teken dat het goed gaat met je. Je hebt de ruimte en de tijd ervoor. De tijd en de ruimte om ideeën te laten rijpen. Niet iedereen heeft deze luxe. Sommige mensen hebben er praktisch de tijd amper voor. En anderen hebben er, nog erger misschien, emotioneel de ruimte niet voor. Dus gun jezelf momenten gevuld met niks en je zult misschien nieuwe kanten van jezelf ontdekken. Die zijn nodig om invulling aan deze momenten te geven. Je zou zomaar eens als een nog mooier mens uit de bus kunnen komen!
