Sinds de komst van streamingdiensten als YouTube, Spotify, Apple Music en Netflix kunnen we heel gemakkelijk naar muziek, video’s, podcasts en films kijken en luisteren. Een kwestie van de app starten en op play klikken. Het grote voordeel van deze diensten is dat je vaak voor een vast bedrag per maand een grote keuze aan streaming media onbeperkt tot je beschikking hebt. Maar is dat wel onbeperkt en is de streaming media dan wel van jou?
De streamingdiensten zijn niet meer weg te denken binnen onze huidige samenleving. Nu.nl meldt op basis van een onderzoek van marketingbureau Telecompaper dat eind 2021 58% van de Nederlandse gezinnen een abonnement op Netflix heeft. Volgens hetzelfde marketingbureau heeft 41% van de Nederlanders Spotify op hun telefoon staan en de helft van de muziekstreamers (2021, RTL Nieuws) in Nederland betaald voor deze dienst.
Vroeger kochten we cd’s, videobanden en dvd’s
Voordat de streamingdiensten grote spelers werden in de entertainment markt, bestonden er platenzaken, cd-winkels en stonden de schappen in de elektronicazaken vol met dvd’s. Je kocht er een cd van jouw favoriete artiest of je kocht die ene nieuwe film op dvd. Daarvoor hadden we zelfs de LP’s waar de muziek op stond en de videobanden waar films op stonden. Je kocht deze media, het was van jou! Je bezat een fysiek product met de mogelijkheid om die zelf thuis te starten wanneer jij dat wilde.
De tussenvariant was het huren van een cd of dvd (of een videoband) bij bijvoorbeeld een videotheek of een speciaalzaak. Je had dan een paar dagen de cd of dvd in jouw bezit zodat je de muziek kon luisteren of de film kon kijken. Na die aantal dagen bracht je de cd of dvd netjes terug en kon je als je wilde een ander huren (vergeet niet de videoband terug te spoelen!).
Het voordeel van het kopen van een fysiek medium met de content erop is dat je zelf kon bepalen wanneer je iets afspeelde. Je deed het schijfje in de cd-speler of in de dvd-speler en kon muziek luisteren of een film kijken. Je was niet meer afhankelijk van wanneer er bijvoorbeeld een film op tv werd uitgezonden. Als je een grote collectie aan muziek of films had, dan had je altijd wat op te zetten.
Wat is streamen?
Tegenwoordig streamen we dus vrijwel al onze media. Streamen, oftewel streaming media, betekent dat de media via internet direct wordt afgespeeld bijvoorbeeld op jouw smartphone, tablet, tv of computer. Hierbij is het doorgaans niet zo dat de media opgeslagen wordt of opgeslagen kan worden op de telefoon, tablet of computer. Ook hierbij kies je helemaal zelf wanneer je iets luistert of kijkt. Het grote verschil is dat je afhankelijk bent van een actieve internetverbinding. Ook moet je toegang hebben tot een service platform die de content aanbiedt. Heb je even geen internet of is er een storing bij de aanbieder? Pech voor jou, je kunt dan niet meer muziek luisteren of een film kijken. De streaming media is tijdelijk niet meer beschikbaar.
Het grote voordeel van het streamen is dat je uit een heel groot aanbod te kiezen hebt wat je gaat luisteren of kijken. En dat voor een relatief laag bedrag per maand. Vergelijkbaar met het bedrag voor bijvoorbeeld een leenfiets, vaak niet veel meer dan een tientje.
De keerzijde is wel dat je geen fysiek product meer bezit waar je eenmalig voor betaald hebt. Als de streamingdienst iets uit hun aanbod verwijdert, dan kun jij er niet meer van genieten. Dat kon vroeger met jouw cd’s en dvd’s uiteraard wel. Waar je eigenlijk voor betaald is de hele (technische) infrastructuur en de dienst, niet per se het aanbod of de content. Dat is dus heel anders dan hoe dat vroeger ging. Je ontvangt niet iets fysieks dat jouw eigendom is.
Geen controle over het aanbod
Je hebt dus geen controle meer over het aanbod. Niet alleen in de zin van welk aanbod er is, maar zelfs al op de inhoud van de content! Brits mediawebsite Independent schrijft over het vermoede dat bijvoorbeeld eerdere afleveringen van het populaire Stranger Things zijn gewijzigd (juli 2022) zonder daarover te berichten. Of dit gerucht waar is valt nog te bezien, maar het idee dat dit in feite gewoon kan gebeuren is misschien wel zorgwekkend. Dat zou namelijk betekenen dat je niet eens meer de versie die je eerder hebt gezien terug kunt kijken. Had jij dit op dvd gekocht, dan kan er niks gewijzigd worden en blijft uiteraard de versie zoals jij die gekocht hebt. Een bijkomend voordeel is wel dat je altijd de laatste versie beschikbaar hebt als je jouw media via een streamingplatform bekijkt, dat scheelt jou meerdere dvd’s te hoeven kopen van de verschillende versies. Mits het platform de serie niet verwijderd natuurlijk. En dat bepaald natuurlijk het platform aan de hand van big data. Op basis van de gegevens die het verzameld over het gedrag van haar gebruikers. Jouw invloed daarop is verwaarloosbaar klein.
Streaming media: Wat koop je nu eigenlijk?
Zoals eerder gezegd betaal je voor een platform of een dienst en niet per se voor de media. Al voelt dat waarschijnlijk wel zo voor jou als consument. Het is je natuurlijk om dat ene nummer, film of serie te doen. Bij een cd of dvd weet je in principe precies wat je koopt. Een zelfde soort fenomeen zien we tegenwoordig ook bij videogames. Je koopt een basisgame die later uitgebreid wordt met downloadable content, ook wel DLC genoemd. Zo kan het zijn dat een game wordt uitgebreid met nieuwe mogelijkheden en levels, vaak betaal je daar een bedrag voor.
Critici kunnen beargumenteren dat een hoofdspel vaker minder uitgebreid zal worden opgeleverd zodat er later nieuwe content in de vorm van DLC kan worden verkocht. Als je het van de andere kant bekijkt kun je zeggen dat een spel langer vernieuwend en uitdagend zal zijn. Er zijn ook gameontwikkelaars die gratis nieuwe content uitbrengen (vaak omdat ze een ander verdienmodel hebben).
DLC is slechts een nieuwe vorm om nieuwe content aan de gamer te leveren. Op zichzelf is het principe niet nieuw. Ook in de tijd dat videogames nog op cd’s of dvd’s stonden werden er bij games uitbreidingspakketten verkocht. Je kocht simpelweg hiervoor een nieuwe cd of dvd die de nieuwe content bevatte.
Om terug te komen op het punt dat ik wilde maken: je weet niet meer wat je aanschaft. Dus wat koop je nu eigenlijk? Bij de games weet je nooit vooraf hoeveel content er bijgemaakt zal worden. Je zult in het begin dus genoegen moeten nemen met het hoofdspel. Bij Spotify, Netflix en andere streamingdiensten weet je in principe niet of jouw favoriete muziek en videos op het platform komen en of deze erop blijft. Je hebt dus echt veel minder controle en geen invloed op wat je koopt!
Kiezen of delen
De streamingplatformen hebben dus zelf de macht over wat zij aanbieden via hun app. Dat betekent niet dat jij niks meer te kiezen hebt. Cd’s en dvd’s zijn uiteraard nog altijd te koop. Zelf LP’s zijn tegenwoordig weer helemaal in. Je hebt nog steeds de mogelijkheid om de media te kopen in de vorm zoals jij dat wilt. Hiermee voorkom je dat een bedrijf bepaalt dat het gewijzigd moet worden en jouw media aanpast. Daarnaast bieden de streamingplatformen natuurlijk wel een heel ruim aanbod. Je kunt er ook voor kiezen om van het beste van beide werelden te genieten. De streamingdienst voor het ruime aanbod en de makkelijke toegankelijkheid. De cd of dvd als jij per se een bepaalde versie wilt hebben. Heb je dan het gevoeld dat je mogelijk dubbel betaald? Dan is het kiezen of delen.
